Tăng cường quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh đồ ăn chay theo chỉ đạo mới đây của Chính phủ ra sao?
Thực phẩm chay được bán ở siêu thị – Ảnh: CẨM NƯƠNG
Ăn chay đúng và đủ chất là một xu hướng tốt cho sức khỏe, tỉ lệ người ăn chay trường ở Việt Nam tăng hằng năm, phát nguyện ăn thuần chay không chỉ có ở Phật tử mà còn ở nhiều người dân khác.
Muôn kiểu đồ chay
Những năm gần đây, nhiều hàng quán chay từ bình dân cho đến nhà hàng chay sang trọng nở rộ. Thực đơn không chỉ các món chay quen thuộc như: đậu hủ chiên, diếp cuốn, cải ngồng… mà còn bổ sung những tên món với hình thức chay giả mặn như: sườn non chay, thịt kho tàu chay, cá kho, cá chiên, nem chả…
Dạo qua các chuỗi siêu thị lớn, khu vực bán sản phẩm chay được trưng bày quy mô hơn, một số siêu thị được mở ra để chuyên kinh doanh thực phẩm chay.
Tại một siêu thị thuần chay ở TP.HCM, chúng tôi ghi nhận có hơn 300 mặt hàng đồ chay khác nhau, các sản phẩm chay đóng hộp, đóng gói, được sơ chế sẵn. “Ngày nay khách hàng ăn chay nhiều, lượng khách tăng theo từng tháng, hàng phải nhập về thường xuyên” – chị H.M.T. (quản lý một siêu thị) chia sẻ.
Ngoài các lựa chọn trong nước thì thực phẩm chay hữu cơ có nguồn gốc từ các nước cũng được các nơi bày bán nhiều nơi.
Lợi bất cập hại
Dọc các quầy hàng ở một số ngôi chợ lớn tại TP.HCM như chợ An Đông, các tiểu thương bày bán thực phẩm chay khô theo số lượng sỉ, đóng thành gói lớn qua rất nhiều ngày, hoặc các thực phẩm hút chân không, một số mặt hàng không ghi rõ thông tin xuất xứ cũng như thời hạn sử dụng.
Khi được hỏi, chúng tôi chỉ nhận được câu trả lời qua loa của chủ cửa hàng là đồ chay đã sấy khô nên những mặt hàng này để được rất lâu, không sợ mốc.
Thực phẩm chay còn bùng nổ ở thị trường online với đầy đủ các mặt hàng. Trên các trang thương mại điện tử, không khó để mua được một gói sườn non chay được rao bán là ngon, công nghệ nước ngoài, giá cả mỗi loại đều chênh lệch nhau. Một số mặt hàng có hạn sử dụng và nguồn gốc không được rõ ràng với lý do… làm tại gia.
Chưa kể nhiều khu chợ nhỏ, người bán đồ chay ăn sẵn bày bán các món giả mặn trong cái thau thâm thấp, bày ra lề đường bụi bặm khá mất vệ sinh.
Một mâm cơm chay nhà làm – Ảnh: KHẢ LINH
Theo ThS công nghệ thực phẩm Tạ Lê Quốc An: “Nguyên nhân gây hư hỏng thực phẩm là do sự phát triển của các vi sinh vật và phản ứng oxy hóa đối với chất béo.
Để có thể ngăn cản hư hỏng do vi sinh vật, có thể sử dụng các chất chống vi sinh vật (được phép dùng trong thực phẩm) như natri benzoat, kali sorbat… hoặc một số cơ sở sản xuất sẽ dùng các chất bị cấm sử dụng như formol, hàn the…
Chống oxy hóa chất béo mà sử dụng các chất phụ gia như BHT, BHA thì hai chất này có thể làm phát triển khối u hoặc ung thư, ảnh hưởng đến chức năng gan và hệ thần kinh”.
Ngoài ra, “việc bảo quản không đúng cách cũng dễ làm cho sản phẩm chay hư hỏng và ảnh hưởng đến sức khỏe người ăn.
Thực phẩm bị mốc sẽ sinh ra độc tố aflatoxin cũng là tác nhân gây ra ung thư, hoặc sự phát triển của vi khuẩn Clostridium botulinum trong điều kiện kín khí sẽ sinh độc tố có thể gây t.ử v.ong với liều lượng cực nhỏ ~0,03 microgam đối với người trưởng thành” – ThS Quốc An nhấn mạnh.
Thận trọng khi mua và bảo quản thực phẩm
Các sản phẩm của những công ty hoặc cơ sở uy tín, có thương hiệu rõ ràng được cấp phép kinh doanh nên là ưu tiên hàng đầu của người tiêu dùng, để hạn chế các chất cấm hoặc các phụ gia vượt quá mức cho phép.
“Hạn sử dụng và cách thức bảo quản thực phẩm sẽ phụ thuộc vào tính chất của thực phẩm. Thực phẩm khô sẽ có hạn sử dụng lâu hơn (>6 tháng) so với thực phẩm tươi do các vi sinh vật khó phát triển trên thực phẩm hơn nên cách thức bảo quản thực phẩm khô cũng sẽ đơn giản hơn (bao bì kín, có thể hút chân không), thực phẩm tươi thì hạn sử dụng thường ngắn hơn ( dưới 5oC)” – ThS Quốc An chia sẻ thêm.
Có thuốc botulinum nhưng quá hạn giải độc cho bệnh nhân
Ngày 4-5, bác sĩ Vũ Đình Thắng – trưởng khoa hồi sức tích cực chống độc (Bệnh viện Nhân dân 115, TP.HCM) – cho biết sau gần 1 tháng rưỡi điều trị tích cực, 4 bệnh nhân bị ngộ độc botulinum ở Bình Dương đã có những chuyển biến khả quan.
Theo đó, trong 4 ca bệnh hiện có 3 người đã cai được máy thở (trước đó phải thở oxy qua lỗ mở khí quản), sức cơ cải thiện rất đáng kể, đạt gần như người bình thường.
Trong số các bệnh nhân này, đặc biệt có 2 người sau khi cai máy thở đã được chuyển sang khoa khác chăm sóc. “Với tình trạng bệnh nhân tiến triển như hiện nay và nếu không gặp vấn đề gì phát sinh, có thể trong vòng nửa tháng nữa các bệnh nhân này sẽ được xuất viện”, bác sĩ Thắng nói.
Trước đó, tính đến ngày 26-3 có 6 bệnh nhân ngộ độc nhập các bệnh viện ở TP.HCM cấp cứu sau khi cùng ăn bún riêu chay ở Bình Dương. Trong số này có 3 người được sử dụng huyết thanh giải độc tố clostridium botulinum, 1 người t.ử v.ong và 2 người được thay huyết tương lọc độc tố.
Việc khan hiếm thuốc giải độc tố botulinum được xác định là nguyên nhân làm bệnh nhân t.ử v.ong nhanh chóng hoặc phục hồi sức khỏe chậm.
Để kịp thời cứu chữa cho người bệnh ngộ độc botulinum, Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) đã tiếp nhận lô thuốc giải độc tố botulinum quý hiếm này. Được biết, đây là 6 lọ thuốc giải độc tố botulinum (6.000 USD/lọ) đầu tiên trong số 30 lọ thuốc được Bộ Y tế cấp phép nhập khẩu.
Bác sĩ Vũ Đình Thắng cho biết dù có thuốc giải độc nhưng việc dùng cho các bệnh nhân đang điều trị tại đơn vị đã muộn bởi sau một thời gian độc tố botulinum trong m.áu đã xâm nhập vào trong các tế bào.
“Nguyên tắc sử dụng thuốc giải độc botulinum là càng sớm càng tốt, khi độc tố botulinum còn trong m.áu; còn khi chất độc đã xâm nhập vào tế bào thì chỉ còn cách điều trị hỗ trợ, cho thở máy chờ cho bệnh nhân hồi phục”, bác sĩ Thắng nói.
HOÀNG LỘC
6 điều cần ghi nhớ khi mua thực phẩm để tránh phải nhập viện
Để việc phòng tránh ngộ độc thực phẩm có kết quả, cần có sự tham gia của toàn xã hội, từ nơi sản xuất đến bàn ăn. Ở vị trí người tiêu dùng, chúng ta có thể làm gì để bảo vệ mình trước nguy cơ ngộ độc thực phẩm?
Vụ ngộ độc độc tố botulinum sau bữa ăn chay có pate chay sau bữa ăn chay trưa ở thị xã Thuận An (Bình Dương) vừa qua đã đặt ra những sự lo ngại vô cùng to lớn đối với sức khỏe của người tiêu dùng, khi những sản phẩm được tiêu thụ có thể có những nguồn gốc, thành phần hết sức phức tạp. Sự mất an toàn có thể xảy ra bất cứ giai đoạn nào trong quá trình sản xuất, chế biến thực phẩm.
Một số lưu ý người tiêu dùng trong việc lực chọn và bảo quản thực phẩm để hạn chế nguy cơ đối mặt với các trường hợp ngộ độc thực thực phẩm.
Khi mua thực phẩm
– Chọn các thức ăn được đóng gói trong các bao bì, hộp, hoặc lon trước.
– Không chọn các hộp, lon thức ăn có vỏ bị phồng, lõm hoặc chai, lọ bị nứt, nắp lỏng hoặc phồng.
– Mua các thực phẩm đông lạnh và các thực phẩm dễ ôi thiu sau cùng (như thịt, cá). Luôn để các thực phẩm này trong các túi ny lon riêng biệt để tránh nước thịt, cá lẫn sang các thực phẩm khác.
– Không mua các hải sản đông lạnh nếu bao gói bị mở, rách hoặc mép bị nát. Nếu có thể nhìn được qua vỏ bao gói thì xem bên trong có tuyết hoặc băng không. Đây là dấu hiệu cho thấy thực phẩm đã được bảo quản trong thời gian kéo dài hoặc đã bị phá đông, sau đó được làm đông lại.
– Kiểm tra vệ sinh của quầy bán thực phẩm, đặc biệt là quầy bán thịt, cá.
– Vẫn tiếp tục giữ thực phẩm đông lạnh hoặc loại dễ ôi thiu được đông lạnh từ khi mua đến khi bạn về nhà nếu thời gian này kéo dài hơn 1 giờ.
Bảo quản thực phẩm an toàn
– Bảo quản lạnh hoặc đông lạnh các thực phẩm loại dễ ôi thiu ngay khi bạn mang về nhà. Nhiệt độ bảo quản lạnh là 5 độ C (chỉ có thể làm chậm sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh) và đông lạnh là – 18 độ C (âm 18 độ C, có thể làm ngừng sự phát triển của vi khuẩn nhưng vi khuẩn đó nếu có vẫn chưa c.hết). Kiểm tra các nhiệt độ này định kỳ bằng loại nhiệt kế đặc biệt dùng cho tủ lạnh.
– Thịt cần được bảo quản lạnh giống như khi mua và đựng trong các bao nylon kín trong 1-2 ngày, không để nước thịt chảy ra ngoài.
– Gói thật kín các thực phẩm chuẩn bị bảo quản đông lạnh, cần để các phần còn thừa trong các dụng cụ chứa đựng kín.
– Để trứng trong các khay riêng và đặt trong tủ lạnh. Không đặt trứng trên cánh cửa tủ lạnh.
– Luôn bảo quản lạnh hoặc đông lạnh hải sản cho tới khi chế biến.
– Không để quá nhiều thực phẩm trong tủ lạnh làm không khí trong tủ lạnh kém lưu thông, dẫn tới giảm tác dụng bảo quản của tủ lạnh. Kiểm tra các dụng cụ chứa đựng thực phẩm để tránh rò rỉ. Nếu thực phẩm nghi ngờ bị ôi thiu thì cần bỏ đi.
– Một dấu hiệu chắc chắn cho thấy bao gói thực phẩm bị rò rỉ là có mốc. Bên cạnh nguy cơ gây ngộ độc, mốc còn làm cho thực phẩm mất ngon. Hầu hết các thực phẩm bị mốc đều cần bỏ đi.
Bảo quản hút chân không và nguy cơ ngộ độc
Theo bà Trần Việt Nga -Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), vi khuẩn clostridium botulinum sinh ra trong môi trường yếm khí.
Vì thế, bất cứ sản phẩm nào đóng hộp (không riêng pate), thực phẩm hun khói, thực phẩm lên men yếm khí (thịt, cá ướp…), thực phẩm bảo quản trong môi trường này đều có thể sinh ra vi khuẩn.
Các vụ ngộ độc do botulinum vốn rất hiếm gặp, nhưng thời gian gần đây xảy ra khá nhiều, liên quan nhiều đến những bữa ăn tự nấu, chế biến thủ công tại hộ gia đình.
Trào lưu bảo quản thực phẩm “hút chân không”, đóng hộp thực phẩm không đúng cách là nguy cơ nhiễm độc tố c.hết người botulinum. Hậu quả của ngộ độc botulinum thường rất nặng nề, nguy cơ t.ử v.ong cao hoặc ảnh hưởng lâu dài tới sức khỏe.
Các chuyên gia Cục An toàn thực phẩm lưu ý, các hộ gia đình, cơ sở sản xuất thủ công không tự đóng gói, đóng kín thực phẩm (dạng hút chân không) để bảo quản trong thời gian dài.
Vì những thực phẩm được đóng gói kín không đủ điều kiện công nghệ để tiệt trùng sẽ có nguy cơ sinh ra vi khuẩn yếm khí nguy hiểm.
Tốt nhất người dân nên sử dụng đồ ăn tươi mới, sau khi chế biến xong sử dụng trong 2 tiếng đồng hồ, nếu không ăn hết bảo quản trong tủ lạnh trong thời gian quy định để bảo đảm thực phẩm an toàn.
