Theo Tiến sĩ Từ Ngữ, trong mâm cơm ngày Tết của người Việt không hề thiếu chất xơ, nhưng nếu trẻ ăn uống không hợp lý sẽ dễ gây ra tình trạng thiếu cân bằng trong chế độ dinh dưỡng, ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe của trẻ.
Bởi, chất xơ đóng vai trò quan trọng trong chế độ ăn uống lành mạnh.
Nói Tết là ngày hội đối với t.rẻ e.m quả không sai, khi trẻ không chỉ được xúng xính trong những bộ quần áo mới, được đi thăm ông bà, họ hàng, mà còn được thưởng thức rất nhiều món ngon khác nhau mà “chỉ Tết mới có”. Tuy nhiên, cũng chính những “đặc quyền” của ngày Tết này đã khiến trẻ bị rơi vào tình trạng “ngộp thở” trước vô số các món ăn ngày Tết do bản thân chưa thể tự chủ nên không biết cách chọn lựa nên ăn món nào, vào lúc nào và ăn như thế nào để đảm bảo không bị mất cân bằng các chất dinh dưỡng. Trong đó tình trạng thiếu chất xơ là một điều phổ biến xảy ra ở t.rẻ e.m, đặc biệt trong những ngày Tết bởi hầu hết trẻ đều rất lười ăn rau.
Để tìm ra giải pháp cho vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ (TS) Từ Ngữ (Tổng thư ký Hội dinh dưỡng Việt Nam):
Thưa Tiến sĩ, có ý kiến cho rằng, mâm cỗ ngày Tết của người Việt quá nhiều đạm và chất béo nhưng lại thiếu chất xơ nên dễ gây ra tình trạng mất cân bằng dinh dưỡng cho trẻ. Tiến sĩ có ý kiến như thế nào về vấn đề này?
TS. Từ Ngữ: Quan điểm đó là hoàn toàn sai lầm. Thực chất, trong mâm cỗ ngày Tết của người Việt luôn có đầy đủ chất dinh dưỡng chứ không phải nhiều đạm, nhiều chất béo nhưng thiếu chất xơ như nhiều người Việt vẫn lầm tưởng.
Tiến sĩ có thể nói rõ hơn về điều này không?
TS. Từ Ngữ: Chất xơ có rất nhiều trong các loại rau xanh được chế biến thành các món xào, món luộc hoặc dưa muối, hành muối,… Chưa kể, chất xơ không phải chỉ nằm ở các loại rau lá mà còn có ở trong chính các loại hoa quả thường ngày.
Có lẽ đây cũng là một điều được ít người biết hoặc vẫn đang bị mơ hồ, nhầm tưởng. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, các bố mẹ cần biết rằng, rau được chia ra làm 3 loại là: rau quả, rau củ và rau lá (tổ hợp rau – củ – quả là ba thứ đi liền với nhau).
Theo đó, mọi người có thể thấy, trong mâm cỗ của người Việt mình có đầy đủ tất cả các loại thực phẩm này. Do đó, tôi khẳng định mâm cỗ ngày Tết của người Việt luôn có tất cả các chất dinh dưỡng thiết yếu và không thiếu chất xơ hay mất cân bằng dinh dưỡng như nhiều người vẫn lầm tưởng.
Theo TS. Từ Ngữ, các bố mẹ hoàn toàn có thể cho trẻ ăn hoa quả tươi để bổ sung chất xơ, thay thế cho rau xanh.
Như vậy, theo Tiến sĩ, đâu mới là nguyên nhân khiến trẻ bị thiếu chất xơ trong những ngày Tết?
TS. Từ Ngữ: Nguyên nhân chính là do bọn trẻ thường không không thích ăn rau củ, cũng ít ăn các loại trái cây. Chưa kể, vào dịp Tết, trẻ có xu hướng vui chơi nhiều hơn ăn uống, kéo theo các chế độ sinh hoạt cũng như ăn uống bị thay đổi, do đó chế độ dinh dưỡng dễ bị thiếu cân bằng.
Để cải thiện tình trạng thiếu chất xơ cho trẻ trong dịp Tết, Tiến sĩ có lời khuyên nào không?
TS. Từ Ngữ: Chất xơ là một trong những dưỡng chất giúp cơ thể hoạt động và phát triển bình thường, đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe con người. Chất xơ dễ dàng được tìm thấy thông qua các loại thực phẩm hằng ngày.
Có rất nhiều cách để bổ sung chất xơ cho trẻ trong ngày Tết như ăn hoặc uống các loại thực phẩm chức năng bổ sung.
Trong trường hợp vẫn sợ trẻ bị thiếu chất xơ, các gia đình có thể định lượng cho trẻ bằng cách cân bằng và tính toán lại các chất dinh dưỡng trong một bữa ăn. Nếu trẻ không ăn các loại rau lá, hãy khuyên trẻ ăn một vài miếng rau củ luộc có trong mâm cơm ngày Tết của các gia đình. Thêm vào đó, bố mẹ vẫn nên khuyến khích trẻ ăn bổ sung các loại hoa quả để tăng cường, hỗ trợ dưỡng chất và các loại vitamin.
Nếu có thể dùng hoa quả tươi để thay cung cấp chất xơ cho trẻ thay thế rau xanh, vậy thì cho trẻ uống nước ép hoa quả tươi có được không, thưa Tiến sĩ?
TS. Từ Ngữ: Không!
Bởi hoa quả tươi và nước ép hoa quả là khác nhau. Mọi người cần biết rằng, nước ép hoa quả chỉ có tác dụng cung cấp vitamin và nước cho cơ thể; trong nước ép hầu như không có chất xơ (hoặc rất ít, không đáng kể) để cung cấp được lượng chất xơ cần thiết cho trẻ. Lý do là vì khi mọi người ép hoa quả thành nước, phần chất xơ đã bị ép thành bã và vứt bỏ, chỉ giữ nguyên phần nước để uống nên nước ép hoa quả (dù là nước ép hoa quả tươi hay đóng chai) thì đều không còn nhiều chất xơ. Vậy nên, bổ sung chất xơ cho trẻ bằng cách này là không được.
Xin cảm ơn Tiến sĩ!
Ăn ít rau là sai lầm
Bữa cơm của người Việt đang thiếu vắng rau. Điều này trái ngược với thực tế Việt Nam là đất nước nhiệt đới với nhiều loại rau quanh năm.
Tiến sĩ Từ Ngữ, Tổng thư ký Hội Dinh dưỡng Việt Nam, cho rằng đây là sai lầm của nhiều người trong bữa ăn hàng ngày.
Lợi ích lớn bị bỏ qua
Theo TS Từ Ngữ, rau có vai trò quan trọng trong việc xây dựng cơ thể khỏe mạnh khi cung cấp các loại vitamin hòa tan trong nước, một số chất oxy hóa giúp ngăn ngừa lão hóa và phòng chống ung thư.
“Một tác dụng lớn khác của rau là cung cấp chất xơ cho cơ thể. Chất xơ giữ vai trò quét sạch chất độc trong ruột ra ngoài, giúp dạ dày co bóp thức ăn tốt hơn, qua đó cải thiện quá trình tiêu hóa, các thực phẩm dễ hấp thu vào cơ thể”, ông nói.
Rau mang lại lợi ích lớn nhưng vẫn thường bị người Việt bỏ qua. Ảnh minh họa: Elle.
Không những vậy, chất xơ trong rau, củ, quả còn giúp quần thể vi khuẩn có lợi phát triển, khiến đường tiêu hóa khỏe hơn. Ngoài ra, chất xơ hòa tan cũng làm giảm cholesterol có hại trong mạch m.áu nhỏ, từ đó hạn chế nguy cơ mắc bệnh tim, bệnh liên quan chuyển hóa, tuần hoàn m.áu…
Dù mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho cơ thể, mức tiêu thụ rau của người dân Việt Nam đang thấp hơn lượng được khuyến cáo. Nguyên nhân của tình trạng này đến từ những tư tưởng sai lầm về việc ăn rau.
TS Từ Ngữ cho biết: “Người Việt đang đ.ánh giá thấp vai trò của rau và làm mất sự cân bằng dinh dưỡng trong bữa ăn. Một số người vẫn cho rằng rau là thực phẩm thứ cấp, nghèo, đói mới ăn rau. Trong khi đó, nhiều người lo ngại trong rau tồn tại thuốc bảo vệ thực vật, phân bón…, nên sợ ăn rau”.
Bên cạnh thiếu rau, huấn luyện viên Nguyễn Thế Anh (Hà Nội) cũng chia sẻ nhiều người vì mục tiêu tăng cơ, đồng thời không đủ kiến thức nên đẩy tỷ lệ protein (chất đạm) lên quá cao thông qua việc ăn nhiều thịt. Tuy nhiên, việc làm này kết hợp với ăn không đủ rau khiến chúng ta có thể gặp một số vấn đề về sức khỏe.
“Với mục tiêu tăng cơ thông thường cũng như cải thiện sức khỏe, chúng ta chỉ cần duy trì khoảng 2,2 – 2,6 g protein/1 kg khối lượng cơ nạc của cơ thể. Việc ăn quá nhiều thịt dễ dẫn tới một số ảnh hưởng như táo bón, bệnh tim (do một số loại thịt chứa chất béo bão hòa và cholesterol xấu), hay nguy cơ bệnh gout (với người có sẵn bệnh lý hoặc cơ thể sản sinh quá nhiều axit uric)…”, Thế Anh giải thích.
Huấn luyện viên Thế Anh (trái) cho biết dù có mục tiêu tăng cơ, chúng ta cũng không nên ăn quá nhiều thịt và bỏ rau. Ảnh: NVCC.
Ăn rau đúng cách
TS Từ Ngữ khẳng định người dân cần hiểu rau bao gồm rau lá, củ và các loại quả. Một người trưởng thành nên ăn khoảng 400 g rau mỗi ngày để đảm bảo nhu cầu của cơ thể. Theo khuyến nghị của Institute of Medicine tại Mỹ, lượng chất xơ cần thiết của mỗi người là 19-38 g/ngày.
Ngoài ra, mọi người cần lưu ý một số vấn đề khi chế biến rau. Đầu tiên, khi hái rau ngoài vườn hay mua về, chúng ta cần sơ chế rau bằng cách nhặt lá vàng và rửa sạch. Trong quá trình rửa, chúng ta không nên vò nát rau vì các loại vitamin sẽ bị phôi ra và hòa tan với nước. Đặc biệt, sau khi rửa, rau nên được chế biến ngay bởi vitamin trong rau, nhất là vitamin C, khi đặt ở nhiệt độ thường sau 6 tiếng sẽ mất đi 50%.
Khi luộc rau, chúng ta nên để nước sôi già mới thả rau vào và vớt ra ngay khi chín tới. Đồng thời, mọi người chỉ cần luộc rau với ít nước và nên uống cả nước rau trong bữa ăn.
Với các loại trái cây, huấn luyện viên Thế Anh cũng khuyến cáo mọi người đang bỏ phí một lượng chất xơ lớn thông qua việc uống nước ép. “Khi uống nước ép trái cây, chất xơ trong hoa quả bị bỏ ra ngoài ở bã ép. Do đó, lý tưởng nhất là chúng ta nên ăn trực tiếp và duy trì khoảng 200-300 g đa dạng các loại trái cây để cung cấp đầy đủ vitamin cùng khoáng chất”, huấn luyện viên này chia sẻ.
